Osmanlı Türkçesi

Osmanlı Türkçesi Osmanlı Türkçesi ile alakalı bilgiler haberler ve Osmanlıca

Eski Türkçe "içmek" fiilinin dilek-şart (-meli,-malı eki) kipine göre çekimi aşağıdaki gibidir :

ايچملى يم : içmeliyim
ايچملى سك : içmelisin
ايچملى : içmeli
چملى يز : içmeliyiz
ايچملى سكز : içmelisiniz
ايچمليلر : içmeliler

Not : Üçüncü coğul dışında meli, malı ek kendinden sonra gelen ekle birleşmemektedir.

Sözlükler Hakkında Bilgiler

Türkçe eklerin yazımı ile ilgili aşağıdaki kurallar verilebilir :

Bazı Türkçe ekler büyük küçük ünlü uyumuna göre değişmeden aynı şekilde yazılmaktadır. Örneğin جى ifadesi -ci eki için kullanılır ve -cı, -ci, -cu, -cü, -çı, -çi , -çu, -çü içinde aynı şekilde yazılırlar
Bazı eklerde ortadaki ünlüler genellikler yazılmazlar. Örneğin جق (-cak eki) ifadesinde ortada olan a harfi yazılmaz.
Kelimeler ile ekler ve eklerin kendi aralarına gelen kaynaştırma harfleri genellikle yazılmamaktadır. Örneğin گليورم (gel-(i)-yor-(u)m ifadesinde parantez içindeki harfler yazılmamaktadır.

Son yıllarda Osmanlıca ve Osmanlı Türkçesi terimleri üzerine birtakım yazılar ve değerlendirmeler yapıldı, bu konuda metin kitapları ve sözlükler hazırlandı. Elbette hazırlanmaya da devam edilecek. Çünkü Osmanlı Devleti’nin varlığı süreci içinde oluşan, gelişen ve anıtsal eserler ortaya koyan Osmanlı Türkçesi üzerinde yapılan çalışmalar, henüz yeterli düzeyde değildir. Bu tür çalışmaların bilimsel yöntemlerle ortaya konulması da beklenmektedir.



Ancak son dönemde 19. yüzyılın ortalarından itibaren kullanılmaya başlanan, hatta o dönemde pek çok aydının ve yazarın bu terimin yanlışlığına itiraz etmelerine rağmen Osmanlıca sözü, yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan, özellikle de Türk Dil Kurumu’nun 1945 kurultayından sonra, bu yaklaşım iyiden iyiye belirginleşti ve Osmanlıcayı sanki Türkçenin dışında oluşmuş bir dil gibi, hatta bazı çevreler daha da ileri giderek bir “yabancı dil” gibi görmeye ve göstermeye çalıştı.

Osmanlıca Üzerine Köşe Yazıları, Eleştiriler

Arap kökenli kelimelerde kullanılan zaid harfler aşağıdaki gibidir :

Hemze (أ) : Kelime başında zaiddir. Eski Türk alfabesinde bu harf elif (ا) olarak yazılır
Elif (ا ) : â sesi için kullanılır
Te (ت) : başta, ortada , sonda bulunabilir. aslî harfde olabilir. (kelimes sayısında zaid mi aslî mi olduğu anlaşılmaktadır)
Sin (س) : Sadece ist- ve müst- ile başlayan vezinlerindeki kelimelerde zaiddir
Mim (م) : Sadece kelime başında zaiddir
Nun (ن) : -in ve mün- ile başlayan vezinlerdeki kelimelerde ve -ân ile biten kelimelerde zaiddir
Vav (و) : Genellikle kelime içinde û ile okutuyor ise zaiddir
He (ه) : Kelime sonunda -e ve kapalı te (ة) ise zaiddir
Ye (ى) : î şeklinde kullanıldığında zaid olur

Eski Türkçe'de zamirler aşağıdaki gibi yazılırlar :

Ben : بن
Sen : سن
O : او
Biz : بز
Siz : سز
Onlar : اونلر

Farsça'da bazı isimden isim yapma ekleri ve yazılışları aşağıdaki gibidir :

بان (-bân) : Bir şeyi muhafaza eden , koruyan anlamı verir. Örneğin : باغبان (bağbân : bağ bekçisi, bahçevan) , سايه بان (sayebân : gölgelik)
دان (-dân) : Bir şeyin korunduğu veya muhafaza edildiği alet. Örneğin : چايدان (çaydân)
کاه (-gâh) : Yer ve zaman belirtir. Örneğin : اوردوكاه (ordugâh : ordunun bulunduğu yer) , اقامتکاه (ikâmetgâh)
کان (-gân) : Örneğin : بازاركاه (bâzârgân->bezirgan=tacir)
کده (-gede) : Yer ismi yapar. Örneğin : ميکده (meygede:meyhane)
ستان : Yer ve zaman özelliği verir. Örneğin : تركستان (Türkistan) , زمكستان (zemistan - kış mevsimi)
كار (-kâr), گار (-gâr) , كر )-ger) : Bir işi sürekli yapma ve meslek edinmiş anlamı verir. Örneğin : زيانكار (ziyankâr) , زركر (zerger : kuyumcu)
سار (-sâr) : Yer ismi yapar. سنکسار (seng-sar : taşlık)
شن (-şen) : Yer ismi yapar. کلشن (gülşen : gül bahçesi)

Eski Türkçe alfebesinde Arap ve Fars alfabesine özgü olan ve sadece Türk alfabesinde bulunanan ünsüzler aşağıdaki gibi gibidir :

Arap Alfabesine özgü olanlar : ء (hemze), ث (se), ذ (zel), ح(ha), ص (sad), ض (dad), ط (tı), ظ (zı), ع (ayın)
Fars Alfabesine özgü olanlar : پ (pe), چ (çim), ژ (je), گ(gef)
Türk Alfabesine özgü olanlar : ﯓ (nazal N)

Aşağıda boş kelimesinin bildirme eki ile çekimi gösterilmektedir:

بوشم (boşum)
بوشسك (boşsun)
بوشدر (boşdur)
بوشز (boşuz)
بوشسكز (boşsunuz)
بوشدرلر (boşturlar)

Bazı kelimelerin sonuna gelen tenvinli eliflerde , tenvin işareti yazılmamaktadır. Yazılmamasına rağmen yinede kelimenin sonu an veya en şeklinde okunması gerekmektedir. Örnek :

سالما : sâlimen

OSMANLICA ÖĞRENMEK NE KADAR ZOR NE KADAR KOLAY?Maarifin tedrisinden geçmiş aziz milletin her ferdi gibi ben de İlk defa Osmanlıca kelimesini ilkokul birinci sınıfta öğretmenimizden duymuştum. Harf inkılâbı anlatılırken eski harfler eciş bücüştü, okunması zordu gibi matbu cümleler kuruluyordu. Dolayısıyla da bizler Osmanlıca ile daha hiç karşılaşmadan, ona dair bir önyargı zihinlerimizde yer ediyordu.

Osmanlıcayı öğrenilmesi gereken bir yabancı dil gibi algılıyordum. Ta ki bir yaz Kur’an Kursu’nda okuduğumuz Karabaş Tecvidi’nin arkasındaki Osmanlıca metinleri görene kadar. Kuran-ı Kerimi okumayı söktükten sonra tecvid kısmına geçtiğimizde Elif Ba’nın arkasında bulunan metinlerin Osmanlıca olduğunu sonradan anladım. Üstünde harekeler vardı. Ve okuduğumuzda Türkçe kelimeler ve cümleler ortaya çıkıyordu. Çok hoşuma gitmişti. Hala ezberimdedir, bu metinin girizgahı;

“Allah Teâlâ’ya hamd-ü senadan ve Resulüne ve ali ashabına salat-u selamdan sonra harfi med üçtür.” şeklinde idi.

"Bizi biz yapan, özellikli yapan dil olduğu için ve insanlar artık bunun farkına vardığı için Osmanlı Türkçesi önemli hale geldi. Birçok insan dedesinden kalan bir tapu senedini, bir mezar taşını, bir kitabı okuyabilmek istiyor."


Peki ecdadımızın dili Osmanlıca nasıl bir dil? Öğrencilere ne gibi bir katkısı olacak? Osmanlıca öğrenmek kolay mı, zor mu? Osmanlıca alfabesi nasıl bir alfabe? Tüm bu soruların cevabını Milli Gazete Osmanlıca'nın kitabını yazan İstanbul Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dil Bölümü Başkanı Prof. Dr. Hayati Develi'ye sordu. İşte sorular ve cevapları;

Osmanlıca nasıl bir dil?

Bu yıl yapılan Eğitim Şurası Aralık başında toplandığında medyanın kulakları oradan gelecek tahrik edici haberlere çoktan dikilmişti. Şura esas olarak öğretmen sendikalarının temsilcilerinden oluşuyor ve önerileri de onlar getiriyorlar. İlaveten Milli Eğitim Bakanlığı yetkililerinden bazıları ve eğitim konusunda uzmanlar ve öğrenci temsilcileri de katılıyor ama çıkacak tavsiye kararlarına asıl öğretmen sendikaları damga vuruyor.

Osmanlı alfabesindeki harflerin sözcük başında , ortasında ve sonunda yazılışları ve okunuşları toplu olarak verilmektedir :